Upadłość konsumencka szansą dla osób zadłużonych i niewypłacalnych

Upadłość konsumencka szansą dla osób zadłużonych i niewypłacalnych

• 2022-01-21

Z roku na rok coraz więcej osób decyduje się na ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Niewątpliwie upadłość konsumencka jest dla wielu dłużników jedyną szansą na nowy start, odzyskanie płynności finansowej, a nawet umorzenie części lub całości zadłużenia. Dłużnik powinien zastanowić się nad złożeniem wniosku o upadłość konsumencką w chwili, gdy pojawią się pierwsze problemy finansowe, brakuje mu środków na terminowe regulowanie rat i zobowiązań oraz nie widzi możliwości poprawy tej sytuacji w przyszłości. 

Niewypłacalność warunkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej 

Głównym warunkiem skorzystania z dobrodziejstwa upadłości konsumenckiej jest powstanie tzw. stanu niewypłacalności. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w ich wykonaniu przekracza 3 miesiące. 

Kto może ogłosić upadłość konsumencką 

Upadłość konsumencką może ogłosić osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej podlegającej wpisowi do CEIDG oraz nie jest wspólnikiem w spółce osobowej np. jawnej lub partnerskiej. Ponadto upadłość konsumencką mogą ogłosić emeryci, renciści lub osoby pracujące na tzw. „etacie”. Osoba, która posiada udziały lub akcje w spółkach kapitałowych również może ubiegać się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku ogłoszenia upadłości zostaną one zaliczone do tzw. masy upadłości jako majątek dłużnika. Z instytucji upadłości konsumenckiej skorzystać mogą członkowie zarządu, którzy stali się niewypłacalni np. wskutek ich osobistej odpowiedzialności za długi spółki.  

Upadłość konsumencka byłych przedsiębiorców

Obecnie wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć również osoba fizyczna, która prowadziła kiedyś działalność gospodarczą (były przedsiębiorca).  Dzięki temu oddłużeniem mogą zostać objęte długi powstałe wskutek prowadzonej wcześniej działalności gospodarczej. Postępowaniem upadłościowym mogą być objęte długi powstałe wskutek nieudanego biznesu jak również długi, które dłużnik zaciągnął jako konsument. 

Oddłużenie w upadłości konsumenckiej

Obecne regulacje ustawowe umożliwiają umorzenie całości lub części zobowiązań upadłego. Zgodnie z art. 2 ust 2 Ustawy Prawo upadłościowe (dalej: p.u.) postępowanie uregulowane ustawą wobec osób fizycznych należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego, niewykonanych w postępowaniu upadłościowym. Co do zasady umorzeniu podlegają zobowiązania upadłego powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej i niezaspokojone w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Umorzone mogą być zarówno zobowiązania cywilnoprawne jak i publicznoprawne. 

Stosownie do art. 369 ust. 1 p.u. w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia o zakończeniu postępowania upadłościowego, upadły będący osobą fizyczną może złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie pozostałej części zobowiązań, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym. W takim samym terminie upadły będący osobą fizyczną może złożyć wniosek o umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.

Istnieje kilka wyjątków od tej zasady, bowiem nie mogą zostać umorzone w toku postępowania upadłościowego m.in. należności alimentacyjne, należności z tytułu obowiązku naprawienia szkody czy wierzytelności z tytułu orzeczonych przez sąd kar grzywny. Katalog ten ma charakter zamknięty i znajduje się w art. 49121 ust. 2 p.u.  

Konsumenckie postępowanie upadłościowe – tryb uproszczony i tryb zwykły

Od dnia 24 marca 2020 roku ustawodawca złagodził przepisy dotyczące upadłości konsumenckiej, dzięki czemu zostało wprowadzone tzw. konsumenckie uproszczone postępowanie upadłościowe. W postępowaniu uproszczonym ograniczono do minimum aktywność sądu, a znaczną część czynności wykonuje syndyk. Postępowanie uproszczone powinno trwać nie dłużej niż 6-8 miesięcy.

Drugim wyróżnianym trybem postępowania upadłościowego jest tzw. tryb zwykły. Postępowanie upadłościowe w trybie zwykłym prowadzi się wobec dłużników, którzy np. posiadają zadłużenie z prowadzonej działalności gospodarczej, mają duży majątek lub dużą ilość wierzycieli. W trybie zwykłym udział sądu jest większy, a postępowaniem upadłościowym kieruje sędzia – komisarz. Postępowanie upadłościowe zwykłe z reguły powinno trwać od roku do dwóch lat.

Co z wierzycielami?

Wskutek ogłoszenia upadłości wierzyciele pozbawieni są możliwości wszczęcia nowych postępowań sądowych i postępowań egzekucyjnych przeciwko dłużnikowi (upadłemu). Jeżeli upadłość będzie prowadzona w trybie zwykłym to wszystkie postępowania sądowe skierowane przeciwko dłużnikowi zostaną zawieszone. W przypadku trybu uproszczonego, postępowania mogą być kontynuowane, jednak na miejsce dłużnika wstępuje syndyk i to na nim spoczywa obowiązek wykonania wszelkich niezbędnych czynności. 

Po ogłoszeniu upadłości wierzyciele mogą dochodzić zapłaty długów tylko „od syndyka” tj. w drodze zgłoszenia wierzytelności do masy upadłości. Dlatego po ogłoszeniu upadłości wierzyciele zobowiązani są zaniechać jakichkolwiek czynności windykacyjnych względem upadłego. Powyższe dotyczy windykacji bezpośredniej jak i telefonicznej. 

Wniosek o ogłoszenie upadłości

Upadłość konsumencka może być ogłoszona tylko i wyłącznie na wniosek uprawnionego, nigdy zaś nie jest ogłaszana z urzędu. Wniosek o upadłość konsumencką musi zawierać wszelkie prawnie wymagane elementy, w przeciwnym razie sąd może taki wniosek oddalić i nie ogłosić upadłości wobec dłużnika. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 30 zł. Wniosek o ogłoszenie upadłości inicjuje otwarcie postępowania upadłościowego oraz ma znaczący wpływ na całokształt prowadzonego postępowania, dlatego tak ważne jest, aby wniosek spełniał określone warunki i zawierał niezbędną dokumentację. Na etapie sporządzania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej, gdyż każdy błąd może pomniejszyć szanse na skuteczne ogłoszenie upadłości konsumenckiej i uniemożliwienie oddłużenia.

Konkluzja

Życie pisze różne scenariusze, a przyczyn powstania stanu niewypłacalności może być wiele np. utrata pracy, niepowodzenie w biznesie, ciężka choroba, nieszczęśliwe zdarzenie losowe czy uzależnienie od gier hazardowych czy alkoholu. 

W przypadku osób zadłużonych ogłoszenie upadłości konsumenckiej często jest jedyną szansą na rozpoczęcie życia „na nowo”. Upadłość konsumencka pozwala na kompleksowe rozwiązanie problemów związanych z zadłużeniem. Postępowanie upadłościowe zmierza do ustalenia jakim wierzycielom, w jakiej wysokości oraz w jakich terminach dłużnik jest zobowiązany spłacić swoje zadłużenie, przy uwzględnieniu możliwości zarobkowych i kosztów utrzymania rodziny. 

Dzięki upadłości konsumenckiej dłużnik nie musi obawiać się, że zostanie pozbawiony wszystkiego z dnia na dzień. Ustawa Prawo upadłościowe gwarantuje dłużnikowi zachowanie jego majątku ruchomego, który jest mu potrzebny w życiu codziennym. Ochronie podlega także część dochodów dłużnika uzyskiwanych po ogłoszeniu upadłości np. z tytułu wynagrodzenia za pracę, ze świadczenia emerytalnego, rentowego itd.

Każdy przypadek jest inny dlatego tak ważne jest zgromadzenie odpowiedniej dokumentacji oraz rzetelne przeanalizowanie indywidualnej sytuacji dłużnika – finansowej, ekonomicznej, materialnej i zdrowotnej. 

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny. Przekazane w nim informacje mają ułatwić podjęcie świadomej decyzji o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości.

Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1228 z późn. zm.)