Jednoosobowa spółka komandytowo-akcyjna

Jednoosobowa spółka komandytowo-akcyjna

• 2022-01-24

Sposób na obniżenie wydatków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej?

Od dnia 1 stycznia 2022 r. do polskiego porządku prawnego weszły w życie regulacje Polskiego Ładu. Został on przedstawiony społeczeństwu jako plan odbudowy polskiej gospodarki w związku z pandemią COVID-19, którego celem miało być zmniejszenie nierówności społecznych i stworzenie lepszych warunków do życia dla wszystkich obywateli. Jednak - jak doskonale wiemy z doświadczenia życiowego - założenia nie zawsze pokrywają się z rzeczywistością.

Przepisy wprowadzone przez Polski Ład kreują daleko idące następstwa w sytuacji majątkowej wielu podmiotów, w tym m.in. przedsiębiorców prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Mowa tu w szczególności o zmianie zasad obliczania składki zdrowotnej oraz braku możliwości jej uwzględnienia w kosztach uzyskania przychodu, co w połączeniu z dotychczasowymi powinnościami publicznoprawnymi przekłada się bezpośrednio na generowanie niższego dochodu oraz wzrost zobowiązań pieniężnych względem Skarbu Państwa.

Obecne realia powodują, że wielu przedsiębiorców poszukuje sposobów na zmniejszenie wydatków, jakie wiążą się z prowadzeniem działalności gospodarczej. Niniejszy wpis będzie traktować o jednym z nich. Znajdziecie w nim propozycję zmiany formy organizacyjno-prawnej prowadzonego przedsiębiorstwa z jednoosobowej działalności gospodarczej na jednoosobową spółkę komandytowo–akcyjną (S.K.A.).

Czym jest spółka komandytowo–akcyjna?

Najprościej rzecz ujmując jest to jedna z postaci spółki osobowej. Występuje ona w obrocie gospodarczym jako samodzielny podmiot, który jest uprawniony do dokonywania czynności prawnych, w tym nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Aktem zawiązującym spółkę i jednocześnie regulującym podstawowe kwestie jej funkcjonowania jest statut, który winien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Konieczne jest także utworzenie kapitału zakładowego w wysokości co najmniej 50.000 zł.

W spółce komandytowo - akcyjnej wspólnikami są komplementariusz i akcjonariusz. Mogą być nimi osoby fizyczne, osoby prawne czy jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które mają zdolność prawną (np. inne spółki osobowe). Zasadnicza różnica pomiędzy komplementariuszem a akcjonariuszem sprowadza się do odpowiedzialności za zobowiązania spółki, ale także do uprawnień i obowiązków w zakresie prowadzenia jej spraw (np. administrowanie działalnością spółki) oraz reprezentacji w stosunkach z osobami trzecimi (np. zawieranie umów). Komplementariusz ponosi odpowiedzialność za zobowiązania S.K.A. całym swoim majątkiem, z kolei akcjonariusz nie odpowiada za jej długi. Prowadzenie spraw spółki komandytowo - akcyjnej oraz jej reprezentowanie w stosunkach zewnętrznych spoczywa na barkach komplementariusza. Akcjonariusz natomiast może reprezentować S.K.A. jedynie jako jej pełnomocnik.

Czy dopuszczalne jest zawiązanie jednoosobowej spółki komandytowo-akcyjnej?

Na tym gruncie występuje wiele rozbieżności interpretacyjnych. Przedstawiciele doktryny spierają się, czy utworzenie S.K.A., w której komplementariuszem oraz akcjonariuszem będzie ta sama osoba fizyczna, jest dopuszczalne przez obowiązujące prawo. Należy jednak zwrócić uwagę, że w ujęciu formalnym nie byłaby to czysta postać spółki jednoosobowej. Funkcjonowałoby w niej de facto dwóch wspólników, których prawa i obowiązku byłyby wykonywane przez tę samą osobę. Ponadto ustawa Kodeks spółek handlowych nie zawiera przepisu, który zakazywałby nabywania akcji S.K.A. przez jedynego komplementariusza.

Niezależnie jednak od różnych kierunków wykładni omawianego zagadnienia, godzi się zauważyć, że aktualnie w obrocie gospodarczym występują jednoosobowe spółki komandytowo-akcyjne, co jedynie utwierdza w przekonaniu o możliwości funkcjonowania takiego podmiotu w przywołanej wyżej konfiguracji osobowej.

Jakie korzyści niesienie za sobą prowadzenie działalności gospodarczej w formie jednoosobowej spółki komandytowo-akcyjnej?

A. Obowiązek podatkowy:

S.K.A. posiada status podatnika podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), toteż tego rodzaju daninę publicznoprawną będzie obowiązana uiścić od wygenerowanego zysku.

Wypracowany zysk może zostać przekazany wspólnikom. Traktuje się go wówczas analogicznie jak dywidendę otrzymywaną przez wspólników spółek kapitałowych (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna). Jednakże transfer środków pieniężnych do wspólnika będzie skutkować powstaniem obowiązku zapłaty podatku PIT (jeśli jest osobą fizyczną) albo CIT (jeśli jest osobą prawną). Jeżeli jednak S.K.A. nie przekaże zgromadzonego zysku swym wspólnikom, wówczas obowiązek zapłaty podatku dochodowego nie zaktualizuje się.

Opodatkowaniu w spółce komandytowo – akcyjnej będą podlegać:

a. zysk wypracowany przez S.K.A. podatkiem CIT, który w zależności od wartości przychodu ze sprzedaży w poprzednim roku obrotowym będzie wynosić:

• 9% - gdy wartość przychodu spółki nie przekroczyła w poprzednim roku obrotowym kwoty 2 mln euro,
• 19% - gdy wartość przychodu spółki przekroczyła w poprzednim roku obrotowym kwotę 2 mln euro.

b. zysk przekazany wspólnikom podatkiem PIT lub CIT, który będzie obliczany według stawki 19%.

Co jednak istotne, zasady opodatkowania zysku przekazanego do wypłaty na rzecz wspólników będą odmienne w odniesieniu do osoby komplementariusza i akcjonariusza.

Wspólnikowi, który występuje w spółce jako komplementariusz, przysługuje – co do zasady - uprawnienie do odliczenia od podatku PIT lub CIT, który został naliczony od wypłaty zysku przekazanego mu przez spółkę, części kwoty podatku CIT zapłaconego przez S.K.A. od wypracowanego przez nią wyniku finansowego. A zatem każdy komplementariusz, zarówno będący osobą fizyczną, jak i osobą prawną, może odliczyć proporcjonalnie taką część podatku CIT zapłaconego przez spółkę, w jakiej uczestniczy w jej zyskach. W tym miejscu uwypuklenia wymaga, że zasadą jest, iż komplementariusze oraz akcjonariusze uczestniczą w zysku proporcjonalnie do ich wkładów wniesionych do spółki. Jednak przedmiotową kwestię można odmiennie uregulować w statucie, wskazując na różny udział wspólników w zysku spółki komandytowo-akcyjnej.

Z możliwości odliczenia podatku CIT zapłaconego przez S.K.A. nie będzie mógł natomiast skorzystać akcjonariusz. W sytuacji gdy jest on osobą fizyczną jego opodatkowanie będzie kształtować się następująco. Pierwszy raz na poziomie samej spółki podatkiem CIT, zaś drugi raz, na poziomie wspólnika podatkiem dochodowym od dywidend od wartości wypłaconego mu wyniku finansowego według skali 19%. Jeżeli zysk ma zostać wypłacony akcjonariuszowi, który jest osobą prawną (np. spółką z ograniczoną odpowiedzialnością), wówczas może podlegać zwolnieniu podatkowemu po spełnieniu warunków przewidzianych w ustawie o CIT.

Z powyższych względów najbardziej intratnym rozwiązaniem w odniesieniu do jednoosobowej spółki komandytowo-akcyjnej byłoby uregulowanie w jej statucie, że udział komplementariusza w zysku spółki będzie wynosić 99%, zaś akcjonariusza 1%.


Przykład nr 1:

Postanowienia statutu przewidują, iż komplementariusz uczestniczy w zyskach spółki w 99%, zaś akcjonariusz w 1%.

Spółka komandytowo-akcyjna na koniec roku obrotowego osiągnęła dochód w wysokości 100.000 zł. Wartość jej przychodu w poprzednim roku obrotowym nie przekroczyła kwoty 2 mln euro. Tym samym spółka będzie obowiązana do uiszczenia podatku CIT od uzyskanego dochodu według stawki 9%, co przy uwzględnieniu wysokości uzyskanego przez nią dochodu, będzie się wiązać z koniecznością zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty 9.000 zł (100.000 zł x 9%).

Następnie postanowiono, że wypracowany przez S.K.A. zysk w kwocie 91.000 zł (100.000 zł – 9.000 zł) zostanie przeznaczony do podziału pomiędzy wspólników. Na rzecz komplementariusza winna być zatem przekazana kwota 90.090 zł (91.000 zł x 99% udziałów w zysku). To z kolei będzie się wiązać z koniecznością uiszczenia podatku dochodowego w kwocie 17.117,1 zł (90.090 x 19%), który następnie będzie mógł zostać pomniejszony o kwotę podatku CIT zapłaconego przez spółkę komandytowo–akcyjną w części, w jakiej zgodnie ze statutem komplementariusz posiada udział w zysku, tj. o kwotę 8.910 zł (9.000 zł x 99% udziałów w zysku). Wobec tego podatek od zysku wypłaconego komplementariuszowi będzie wynosić nie 17.117,10 zł, lecz 8.207,1 zł (17.117,1 zł – 8.910 zł).

Według powyższego jednoosobowa S.K.A., przy uwzględnieniu wysokości jej podatku CIT oraz podatku dochodowego naliczonego od zysku przekazanego komplementariuszowi, zapłaci na rzecz Skarbu Państwa łączną kwotę 17.207,1 zł, co stanowi 17,21% wypracowanego przez spółkę dochodu (100.000 zł).


Przykład nr 2:

Postanowienia statutu przewidują, iż komplementariusz uczestniczy w zyskach spółki w 99%, zaś akcjonariusz w 1%.

Spółka komandytowo-akcyjna na koniec roku obrotowego osiągnęła dochód w wysokości 1.000.000 zł. Wartość jej przychodu w poprzednim roku obrotowym przekroczyła kwotę 2 mln euro. Tym samym spółka będzie obowiązana do uiszczenia podatku CIT od uzyskanego dochodu według stawki 19%, co przy uwzględnieniu wysokości uzyskanego przez nią dochodu, będzie się wiązać z koniecznością zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty 190.000 zł (1.000.000. zł x 19%).

Następnie postanowiono, że wypracowany przez S.K.A. zysk w kwocie 810.000 zł (1.000.000 zł – 190.000 zł) zostanie przeznaczony do podziału pomiędzy wspólników. Na rzecz komplementariusza winna być zatem przekazana kwota 801.900 zł (810.000 zł x 99% udziałów w zysku). To z kolei będzie się wiązać z koniecznością uiszczenia podatku dochodowego w kwocie 153.900 zł (810.000 zł x 19%), który następnie będzie mógł zostać pomniejszony o kwotę podatku CIT zapłaconego przez spółkę komandytowo–akcyjną w części, w jakiej zgodnie ze statutem komplementariusz posiada udział w zysku, tj. o kwotę 188.100 zł (190.000 zł x 99% udziałów w zysku). Skoro zatem część podatku CIT uregulowanego przez spółkę, która może zostać odliczona przez komplementariusza, jest wyższa od podatku dochodowego naliczonego od przekazanego mu zysku, wówczas obowiązek uiszczenia tej ostatniej daniny publicznoprawnej nie powstanie (190.000 zł > 153.900 zł).


B. Składka zdrowotna

Kolejną korzyścią, z jaką wiąże się prowadzenie działalności gospodarczej w formie jednoosobowej spółki komandytowo–akcyjnej, jest brak obowiązku opłacania składki zdrowotnej. Art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zawiera zamknięty katalog podmiotów, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z określonych w tym przepisie tytułów. Wśród nich nie wymienia się wspólnika S.K.A. jako płatnika składki zdrowotnej. Może on natomiast przystąpić do tego ubezpieczenia dobrowolnie.


C. Składki na ubezpieczenia społeczne

Regulacja art. 6 ustawy systemie ubezpieczeń społecznych enumeratywnie wymienia osoby podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Ust. 1 pkt 5 tej normy prawnej stanowi, że ubezpieczeniu podlegają osoby fizyczne, które na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Stosownie zaś do art. 8 ust. 6 pkt 4 i 4a tej ustawy, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

a. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,

b. akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że prowadzenie działalności gospodarczej w formie jednoosobowej S.K.A. nie będzie kreować obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne, co nie wyklucza podlegania im na zasadzie dobrowolności.



D. Danina solidarnościowa

Danina solidarnościowa to instytucja opodatkowania dochodu osób fizycznych, które zarabiają powyżej 1.000.000 zł. Stanowi ona zatem dodatkowe obciążenie publicznoprawne obok podatku dochodowego. Jej istota sprowadza się do obowiązku zapłaty przez osoby fizyczne kwoty stanowiącej 4% podstawy obliczenia tej daniny. Jednak nie wszystkie osiągane dochody będą uwzględniane będą w podstawie do wyliczenia rzeczonej daniny. Wyłączone są m.in. dochody dywidendy, które są wypłacane wspólnikom. Na tej też podstawie zysk wypracowany przez S.K.A., który następnie zostanie przekazany do wypłaty wspólnikom, nie będzie objęty daniną solidarnościową.


Jak powstaje spółka komandytowo – akcyjna?

A. Utworzenie nowego podmiotu

Co do zasady w celu utworzenia spółki komandytowo–akcyjnej jej założyciele podpisują statut, który powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Następnie należy złożyć właściwy wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców KRS. Dopiero dokonanie wpisu w KRS skutkuje powstaniem S.K.A.

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą, mogą do nowo powstałej spółki komandytowo–akcyjnej wnieść aportem swoje przedsiębiorstwo. Jest to bowiem zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, którym można rozporządzać.

Zaznaczyć trzeba, że obranie takiego kierunku utworzenia spółki nie zapewni zachowania tożsamości podmiotowej przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarcza. Spółka komandytowo-akcyjna będzie występować w obrocie jako zupełnie nowy podmiot, dysponujący majątkiem wspólnika, który wniósł do niej aportem swoje przedsiębiorstwo.


B. Przekształcenie

Bardziej skomplikowanym, czasochłonnym i kosztownym sposobem na powstanie S.K.A. jest przekształcenie, które - z uwagi na ustawowe ograniczenia - odbywa się w kilku etapach. W pierwszej kolejności przedsiębiorca będący osobą fizyczną przekształca się w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Następnie jednoosobowa sp. z o.o. przekształca się w spółkę komandytowo-akcyjną. Dzięki takiej sekwencji czynności zostanie zachowana tożsamość podmiotowa przedsiębiorcy przekształcanego. Spółka komandytowo–akcyjna, jako następca prawny przedsiębiorcy przekształcanego i spółki przekształcanej (sp. z o.o.), wstąpi w ich ogół praw i obowiązków.

W odniesieniu do wspólników spółek cywilnych prawodawca przewidział krótszą drogę prowadzącą do przekształcenia prowadzonej przez nich działalności gospodarczej w spółkę komandytowo–akcyjną. Spółka cywilna może być bowiem przekształcona bezpośrednio w S.K.A., także przy zastosowaniu trybu uproszczonego. Znacząco przyspiesza to całą procedurę przekształcenia i jednocześnie minimalizuje koszty z tym związane.


Konkluzja

Podjęcie decyzji o prowadzeniu działalności gospodarczej w formie jednoosobowej spółki komandytowo–akcyjnej jest z pewnością ciekawym rozwiązaniem, zwłaszcza w obliczu regulacji Polskiego Ładu, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2022 r. Do pozytywnych aspektów tej formy organizacyjno-prawnej należy zaliczyć:

• uprawnienie do odliczenia od podatku PIT lub CIT, który został naliczony od wypłaty zysku przekazanego komplementariuszowi, części kwoty podatku CIT zapłaconego przez S.K.A., w jakiej wymieniony wspólnik posiada udział w jej zysku,
• brak obowiązku uiszczania składki zdrowotnej,
• brak obowiązku regulowania składek na ubezpieczenia społeczne,
• brak obowiązku uiszczania daniny solidarnościowej.

Z kolei negatywnym aspektem jest to, iż za zobowiązania S.K.A. komplementariusz ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem. W tej materii należy jednak wyartykułować, że na takiej same zasadzie odpowiadają przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą czy wspólnicy spółek cywilnych. Ponadto funkcjonowanie spółki komandytowo – akcyjnej wiąże się z koniecznością prowadzenia pełnej księgowości.

Podstawa prawna

• ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw,
• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych,
• ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych,
• ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
• ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
• ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości,
• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.